Biển “chết”, ngư dân xác xơ

Xã Cảnh Dương, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình có hơn 90% người dân sống bằng nghề biển. Khác với ngày thường, biển Cảnh Dương giờ đây không một bóng thuyền. Trên bờ, nhiều ngư dân ngồi nhìn nhau, mặt buồn bã. Phía cửa biển, hàng chục chiếc thuyền buộc chặt với nhau như trong mùa tránh bão. Những chiếc thúng đánh cá gần bờ cũng được ngư dân úp lại, xếp từng hàng dài. Theo nhiều ngư dân, khoảng 20 ngày trở lại đây, họ không dám đi biển đánh bắt cá, lái buôn lỡ gom hải sản giờ cũng chẳng biết bán cho ai.

Nỗi lo lắng bao trùm

Chợ Cảnh Dương mấy ngày qua vắng bóng tiểu thương bán cá. Chị Nguyễn Thị Thành, tiểu thương bán cá tại chợ Cảnh Dương, cho biết thường ngày, sau khi ngư dân đánh bắt được cá mú, cá hồng, chị nhập về đây giá hơn 100.000 đồng/kg và bán ra hơn 150.000 đồng/kg, nay bán 40.000 đồng mà chẳng ai mua. Các tiểu thương chưa bao giờ khốn khó như hiện nay.

Nhiều ngư dân tỉnh Quảng Bình kéo thuyền vào bờ vì có đánh bắt hải sản về cũng không biết bán cho ai. Ảnh: Quang Tám

Ông Trần Đình Du, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Bình, cho biết tỉnh đã khuyến cáo ngư dân tạm dừng khai thác ven bờ, chờ môi trường biển trở lại bình thường. Đối với vùng biển xa bờ, tuy không tạm dừng đánh bắt nhưng có đánh bắt cũng không tiêu thụ được nên người dân không ra khơi. Theo ông Du, tỉnh Quảng Bình đã tạm ứng ngân sách địa phương để hỗ trợ 500 tấn gạo cho khoảng 14.000 dân và cũng đã thu gom được trên 100 tấn cá chết dọc biển.

Bờ biển các xã Kỳ Lợi, Kỳ Nam, Kỳ Phương... của thị xã Kỳ Anh (tỉnh Hà Tĩnh) sáng 27-4 cũng vắng tanh, thuyền to nhỏ nằm san sát trên bờ. Tại bờ biển xã Kỳ Nam, cha con ông Đậu Xuân Lanh đứng bên chiếc thuyền cũ. Vừa gỡ những tấm lưới, ông Lanh buồn bã: “Nhà không có tiền phải vay nóng mua dầu ra biển nhưng đi cả ngày chẳng bắt được chi vì biển đã sạch cá, đành phải xếp lưới về nhà”.

Nỗi lo lắng bao trùm lên những xã biển ở Kỳ Anh. “Gần 3 tuần rồi, cá biển chết vì loại độc tố nào vẫn không xác định được. Nếu biển vẫn ô nhiễm, cá vẫn chết thì chúng tôi không biết làm gì kiếm cái ăn” - chị Chu Thị Oanh (ngụ xã Kỳ Lợi) lo lắng.

Ngoài khơi cá ít hẳn

Những ngày qua, ngư dân xã Lộc Vĩnh (huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế) cũng không ra khơi bởi xuất hiện tình trạng nhiều loài cá sống ở tầng đáy lờ đờ lưng chừng mặt nước gần bờ. Cố hết sức kéo tấm lưới từ dưới thúng đánh cá lên bờ, ông Nguyễn Văn Chương (ngụ xã Lộc Vĩnh) buồn rầu: “Từ khi có cá chết dạt bờ, tôi vẫn để vài phao lưới ở ngoài biển với hy vọng chờ cá hết chết hẳn sẽ ra khơi đánh tiếp. Chờ đến giờ mà cá vẫn còn chết nên tôi quyết định không ra khơi nữa”.

Sau khi xuất hiện cá chết hàng loạt dạt vào bãi biển, ngư dân xã Lộc Vĩnh vẫn hy vọng mọi sự sớm kết thúc nên vẫn bỏ lưới ở sát bờ đợi ngày ra khơi. Nhưng từ sáng 27-4, khi các thợ lặn tôm hùm tại vùng biển gần cảng Chân Mây phát hiện nhiều cá mú gai chết ở dưới biển thì họ thu lưới, không ra khơi nữa.

Ông Ngô Thảo (ngụ xã Lộc Vĩnh), một trong số những thợ lặn, cho biết khi đang lặn tôm hùm ở độ sâu khoảng 6 m thì ông phát hiện 7-8 con cá mú gai vừa chết nhưng vẫn còn tươi, nằm rải rác trong phạm vi 50 m. Do lo sợ nên ông vội vàng vào bờ. Theo nhiều ngư dân ở xã này, khoảng 2 ngày qua xuất hiện hiện tượng vô cùng kỳ lạ là những con cá sống ở độ sâu cách mặt nước biển khoảng từ 15-20 m như cá liệt chạng, cá phèn, cá đuối… xuất hiện ồ ạt chỉ cách mặt nước từ 3-4 m.

Ông Lê Công Minh, Chủ tịch UBND xã Lộc Vĩnh, còn cho biết vài ngày trở lại đây có nhiều con cá vẩu nặng trên 30 kg chết, dạt vào bờ. Đó là hiện tượng kỳ lạ bởi loài cá này sống ở tầng đáy, ngoài khơi.

Theo ông Nguyễn Thanh Phát, Chủ tịch Hội Nghề cá xã Vinh Thanh (huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên - Huế), nhiều tàu đánh bắt xa bờ sau nhiều ngày ra khơi chỉ đánh được vài tạ cá. “Lúc trước, có tàu mỗi chuyến đi biển bắt được vài tấn đến vài chục tấn cá. Từ khi biển xuất hiện cá chết, không hiểu sao ngoài khơi cá ít hẳn” - ông băn khoăn.

Ông Phát cho biết tại xã Vinh Thanh, nhiều tàu vào bờ chỉ bán được một số loài cá sống ở tầng mặt để xuất khẩu sang Trung Quốc; các loài cá sống ở tầng đáy phải chở về nhà trữ đông, chờ thương lái mua. “Trước khi ra biển, ngư dân chúng tôi phải liên hệ thương lái xem mua loài cá nào mới dám đi” - ông khẳng định.

Ông Lê Trần Nguyên Hùng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Thừa Thiên - Huế, nói rằng các cơ quan chức năng tỉnh này chỉ có thể thống kê được thiệt hại của người dân có cá nuôi bị chết. Riêng ảnh hưởng kinh tế của ngư dân tại các vùng biển không thể ra khơi thì cần phải có nghiên cứu, đánh giá xã hội học.